Miedzyguzkowe oraz znacznie dotylne położenia żuchwy
Miedzyguzkowe również daleko dotylne położenia żuchwy są również określane mianem położenia centralnego lub centralnego zwarcia. Brill nazywa je położeniami fizycznymi i więzadłowymi, traktując je za zakończenie fizycznej i więzadłowej drogi przywodzenia żuchwy. Obecnie (2008) wykorzystywane jest jeszcze określenie „zwarcie centryczne". Jako zwarcie centrycz-ne Kleinrok i wsp. określają „kontakty zębów w dotylnym położeniu zwarciowym (kontaktowym) żuchwy, w maksymalnym zaguzkowaniu też na możliwości poślizgu między tymi dwoma pozycjami żuchwy". Mięśniowa droga przywodzenia, zwana też nawykową, liczy na powolnym doprowadzaniu zębów dolnych do kontaktów okludalnych (zwarciowych) przy małym wysiłku mięśniowym. Mięśniowa droga przywodzenia mija się zwarciem zębów i etap ten oznaczany jest jak mięśniowe położenie żuchwy. Danie to istnieje tożsame z położeniem, w jakim zęby przeciwstawne uważają się w najniższym kontakcie (zaguzkowaniu). Określenie „maksymalne kontakty miedzyguzkowe" uwypukla stosunki anatomiczne, podczas gdy „kontaktowe położenie mięśniowe" naświetla aspekt fizjologiczny tego samego miejsca. Tak więc oba te czasy są synonimami.
Więzadłowa droga przywodzenia żuchwy istnieje zatem możliwość, jaką przebywają wyrostki kłykciowe w stawach skroniowo-żuchwowych z miejsca, które budzą w ciągu mięśniowego położenia żuchwy, do najbardziej dotylnego, zwanego więzadłowym położeniem żuchwy, z którego z ciekawości na warunki anatomiczne nie może spotkać żadne przesunięcie ku tyłowi. Istnieje zatem więc ruch, który może ku tyłowi wykonać żuchwa z pozycji międzyguzkowej. Brill uważa, że ruch zamykania oraz zaczynania wykonywany przez wyrostki kłykciowe w sezonie drogi więzadłowej jest idealnym ruchem zawiasowym.
Zarb i wsp., umieszczając się na wcześniejszych pracach Posselta, Atwooda oraz innych, określają centralne położenie żuchwy w możliwość bardziej istotny, podając definicje czterech jej rozmieszczeń w konstrukcjach tego pojęcia:
1. Miedzyguzkowe położenie - położenie, w jakim występują maksymalne kontakty zębowe. Używanymi synonimami są: nawykowe położenie zwarciowe, okludalne położenie zębów, okluzja centralna.
2. Mięśniowe (kontaktowe) położenie - prezentuje w czasie, w jakim powstaje kontakt powierzchni okludalnych zębów po uniesieniu się żu-
chwy z dania spoczynkowego, z działaniem minimalnej aktywności fizycznej. Synonimy: kontaktowe (spoczynkowe) położenie, położenie centralne neuromięśniowe, położenie mięśniowe.
3. Dotylne położenie - stosunek żuchwy do szczęki dający w momencie końcowego ruchu zawiasowego wyrostków kłykciowych. Synonimy: końcowe położenie zawiasowe, położenie więzadłowe, relacja centralna żuchwy.
4. Dotylne kontaktowe położenie - kontaktowe położenie zębów istniejące na rozwiązanie zawiasowego ruchu zamykania. Synonimy: centralne położenie kontaktowe.
Istnieje wiele wiedzy i hipotez wyjaśniających lub objaśniających centralne zwarcie, ale - upraszczając zagadnienie - można pobrać, że istnieje ono w okresie końcowego ruchu zawiasowego osi łączącej wyrostki kłykciowe (głowy żuchwy), który korzysta stanowisko na rozwiązanie przywodzenia żuchwy do szczęki.
Aktualnie w piśmiennictwie fachowym używane są określenia Bauera i Gutowskiego, którzy wyróżniają położenie spoczynkowe, położenie maksymalnego zaguzkowania, Odwiedź stronę czyli zwarcie nawykowe, oraz dotylne położenie zwarciowe żuchwy. Podobnie jako miejsce zwarcia centralnego określają stan, w jakim danie maksymalnego zaguzkowania zakłada się z dotyl-nym położeniem zwarciowym. Można to przyjąć, że dotylne położenie zwarciowe żuchwy, maksymalne zaguzkowanie zębów i drogi poślizgu między tymi położeniami umieszczają się na pojęcie zwarcia centralnego czy centrycznego. Zwarciem ekscentrycznym decyduje się więc wszystkie inne dania i przemieszczenia żuchwy będące przy kontaktach zębów przeciwstawnych (szczęki i żuchwy).
Jak zapewne z ryciny 31, zasięg nawykowych ruchów żuchwy, w jakim jest odgiyzanie kęsa pokarmowego, jest względnie cienki i tworzy tylko wycinek granicznych ruchów przywodzenia i odwodzenia żuchwy.
Dla celów praktycznych ważna jest reklama, że dotylne położenie żuchwy jest znacznie stałą, powtarzalną jej funkcją a może służyć jako danie wyjściowe przy ustalaniu centralnego zwarcia, zwłaszcza gdy brakuje podparcia na swoich zębach. Należy również mieć, że dużo dotylne położenie żuchwy jest zbieżne z daniem międzyguzko-wym tylko u około 10% populacji. U pozostałych 90% przy cierpieniu z założenia międzyguzkowego do najbardziej dotylnego występuje poślizg na przestrzeniach guzków, zwany w piśmiennictwie slide in centric (Pos-selt, Beyron). W momencie tej rzeczy żuchwa kieruje się kilka do tylu i dołu, co stanowi wywołane przez tzw. prowadzenie guzkowe zębów trzonowych i przedtrzonowych. Podczas ustalania centralnego zwarcia, po cofnięciu żuchwy do najbardziej dotylnej pozycji zwarciowej, należy pozwolić na drobny ruch ku przodowi i górze, tak żeby znalazła się ona w położeniu mięśniowym, u części ludzi najbardziej dopuszczonym do miejsca międzyguzkowego. Przeciętna odległość między najbardziej dotylnym położeniem a położeniem międzyguzkowym waha się w granicach 0,5-1 mm.
Boczne ruchy żuchwy
Ruch wysuwania i usuwania żuchwy, jak też ruchy boczne, można zauważyć na poziomej płytce zamontowanej w poszczególnej szczęce, podczas jeśli w kolejnej umocowany jest zdrowy pisak rejestrujący przesunięcia tylno--przednie i boczne. W warunkach prawidłowych pisak zarejestruje wykres o wymiarze luku gotyckiego, którego wierzchołek będzie oceniał najbardziej dotylne położenie żuchwy, a ramiona zasięg ruchów bocznych. Linia prosta uciekająca od wierzchołka pośrodku ramion luku będzie wyznaczała doprzednie wysunięcie żuchwy (ryc. 33).
Boczne ruchy żuchwy podejmują się od jej założenia międzyguzkowego lub dużo dotylnego i polegają specjalnie na huśtawkowym unoszeniu się po jednej części i asymetrycznym ruchu rotacyjnym.
Strona, po której podejmuje się żucie dodatkowo w jaką żuchwa się przesuwa, nosi nazwę strony pracującej, podczas gdy strona niebiorąca wkładu w żuciu nosi
nazwę balansującej. Należy w współczesnym stanowisku zwrócić uwagę, iż w odpowiednim, harmonijnym uzębieniu naturalnym po części balansującej zęby nie są w związku.
Podczas bocznych ruchów żuchwy przemieszczeniu ulegają jej wyrostki kłykciowe (stawowe). Wiedzę ich rozmieszczenia jest nieoceniona przy użytkowaniu artykulatorów nastawianych indywidualnie, które zezwalają na możliwie dokładne odtworzenie ruchów artykulacyjnych żuchwy. Przydatne są w obecnym przedmiocie reklamy na fakt ustalania tzw. kąta Bennetta, jaki jest wyprodukowany przez płaszczyznę strzałkową i drogę unoszenia się wyrostka stawowego (w rzucie na płaszczyznę poziomą) po stronie balansującej, w toku wykonywania ruchu bocznego. Przeciętna liczba tego kąta wynosi około 15°.
Jak wcześniej wspomniano, na spacery boczne żuchwy dominujący wpływ wywierają mięśnie układu stomatognatycznego. Schematyczna rycina 32 dobrze ilustruje kierunek przemieszczeń żuchwy pod wpływem działania poszczególnych mięśni.
Ruchy żuchwy w związku do szczęki mają i nazwę ruchów artykulacyjnych. Ruchy żuchwy i artykulacja żuchwy są więc synonimami i obydwa te przeznaczenia mogą być brane w nomenklaturze stomatologicznej.